در مضار لاتاری و گوشت قرمز - مجله یک کامپیوتر

شیشلیک

از وقتی خبر ساخت اولین فیلم کمدی محمدحسین مهدویان منتشر شد، کنجکاوی های فراوانی به وجود آمد. این کنجکاوی البته در جناح جریان فرهنگی انقلاب که مدافع و همراه سبک و سیاق و مضامین فیلم های قبلی مهدویان بود، شکل نگرانی را پیدا نموده بود. نمایش های اولیه و خصوصی شیشلیک، اعتراض فعالان فرهنگی و سینمایی حوزه انقلاب را به دنبال داشت و کار فیلم گره خورد و برای صدور پروانه نمایش، شیشلیک با ممیزی هایی همراه بود. مهدویان در این فیلم که براساس فیلمنامه امیرمهدی ژوله ساخته شده، سراغ یک ناکجاآباد و منطقه ای ساختگی به نام طرب آباد در حوالی کرج و تهران می رود و هرآنچه دلش می خواهد نثار سیستم می نماید. به نظر هم می رسد نیش و کنایه های او فراتر از دولت است. البته فیلم یک کمدی سیاه و نمادین است و ظاهرا بی نام و نشانی دقیق و جغرافیای مبهم قصه، می تواند توجیه نماینده و راه مفری از دست مخالفان و منتقدان باشد. اما گاهی به قدری ارجاعات و اشاره ها رو و واضح است که نمی توان برداشت دیگری کرد. نقد اجتماعی مهدویان درباره فقر، بی عدالتی و حال و روز خراب جامعه، در بستر و فضایی کمدی، فی نفسه ایرادی ندارد و خیلی هم خوب است اما طرح این حرف ها از سوی فیلمسازی با عقبه ای چون او، مثل چاقویی عمل می نماید که دسته خودش را می برد. این که دوستداران دیروز او، حالا در مقام مخالف و منتقد سرسخت او وارد میدان نقد و مخالفت شده اند، گواه این مدعاست. آنهایی هم که قبلا مخالف ایدئولوژی مهدویان بودند هم چندان این چرخش را باور نمی نمایند و شیشلیک را جدی نمی گیرند و از زاویه دیگری به آن می تازند. در این میان البته مردم و مخاطب عام سینما نیش و کنایه های واضح و گل درشت فیلم را درمی یابند و در پاره ای مواقع، کمی تا قسمتی دل شان خنک می گردد و از قِبل این دل خنکی، فیلم در صورت اکران عمومی فاتح گیشه ها خواهد شد و کارگردان و تهیه نماینده و اول مارکت (که سرمایه گذار فیلم است) پول هزاران هزار پرس شیشلیک را دشت خواهند کرد.

فیلم به هرحال مدعی کمدی است و شخصیت رضا عطاران و بسیاری از صحنه های فیلم هم نشانه هایی از کوشش برای خنداندن مخاطب را دارد. اما در جاهایی تلخی و جدیت فیلم، باعث می گردد یکدستی این کمدی حتی یک کمدی سیاه به هم بریزد و مخاطب برای لحظاتی فراموش کند که با اثری کمدی روبه روست. دعوای رضا عطاران و پژمان جمشیدی و ژاله صامتی و بعدا دعوای شدید هاشم و احمد (عطاران و جمشیدی) در رستوران از این نمونه هاست که فیلم از راستا طبیعی خودش خارج می گردد. درحالی که یکی از درخشان ترین لحظات فیلم که انتظار می رفت همه اثر همین راستا را ادامه دهد، همان استندآپ ناخواسته هاشم در آن جشن داخل باغ است که او از دردش می گوید، اما مردم بی درد و مرفه به حرف هایش می خندند. یعنی یک کمدی حتی یک کمدی سیاه و سمبولیستی، نباید در لحظه ای وجه و ساحت کمدی خود را فراموش کند. چنین فیلم هایی باید در ظاهر همواره بخندانند، اما مخاطب باهوش قطعا در لحظه متوجه درد و رنج مورد نظر فیلمساز می گردد و در پس خنده هایش، مفاهیم و نکته های تاثیرگذار را دریافت می نماید.

فیلم یک عطاران همواره بامزه دارد و یک ژاله صامتی خیلی خوب که بازی اش مورد توجه قرار می گیرد، شاید حتی از سوی داوران. بازی جمشید هاشم پور در نقش پدر عطاران هم از نکته های بامزه فیلم است. اینجا یکی از آنجاهایی است که تغییر رویکرد و حال و هوای فیلمسازی مهدویان، بیشتر به چشم می آید و بعضی دلواپسی ها را افزایش می دهد. یعنی صحبت فقط سر ساخت یک کمدی نیست که فی نفسه شأنیتی دارد و حق طبیعی هر فیلمسازی است، بلکه با فیلمی کمدی روبه روییم که مهدویان آن را به تندترین و عریان ترین شکل ممکن ساخته است.

ستاره بازی

تا اینجا باوجود بعضی لحظات خوب در فیلم های هاتف علیمردانی، فیلم ویژه و یکدستی را از او به یاد ندارم. حتی کوچه بی نام و آباجان که به مذاق بعضی تماشاگران، و منتقدان و حتی داوران خوش آمد، فاصله هایی با یک اثر جذاب و استاندارد و کامل دارند اما در هر حال علیمردانی دغدغه طرح مسائل، مسائل اجتماعی و خانواده دارد و کوشش هایش در این زمینه قابل اشاره است. انتظار داشتم ستاره بازی، جذاب ترین فیلم کارنامه علیمردانی باشد، به ویژه به دلیل حضور مایکل مدسن، بازیگری که بیش از هر چیز با بازی در فیلم های کوئنتین تارانتینو شناخته می گردد اما دغدغه علیمردانی برای روایت فیلمی مؤثر درباره مهاجرت و اعتیاد به مواد مخدر، منجر به فیلم جذابی نمی گردد. علیمردانی پیشتر به خاطر پونه سراغ بحث اعتیاد به مواد مخدر و فروپاشی خانواده رفته بود و در ساخته قبلی اش کلمبوس هم دست روی تبعات مهاجرت گذاشته بود. ستاره بازی تکرار و تجمیع دو محور اشاره شده است، منتها انتظار می رفت علیمردانی این بار متفاوت تر این کار را انجام دهد و خروجی تازه ای را پیش روی مخاطب بگذارد اما درعمل با فیلمی کشدار و کم رمق درباره تبعات مهاجرت یک خانواده ایرانی به آمریکا (به دلیل برنده شدن در لاتاری) روبه روییم که چندان نمی تواند در ارتباط با مخاطب پیروز عمل کند و اگر نبود آن همسانی ویدئوی پایانی صبا کیانی (شخصیت واقعی که فیلم از روی زندگی او ساخته شده) و بازی ملیسا ذاکری در نقش صبا در تیتراژ پایانی که به سیاق فیلم های هالیوودی به فیلم هایی براساس یک داستان واقعی سندیت می دهد، همین میزان تأثیر نصفه نیمه و غمخواری نسبت به سرنوشت دختر جوان فیلم هم اتفاق نمی افتاد. درواقع انتظار داشتیم خود فیلم چنین تاثیری را در قصه روی مخاطب بگذارد، نه این که ضمیمه نهایی تا حدودی به داد فیلم برسد.

شخصیت پردازی و بازی های فرهاد اصلانی و شبنم مقدمی، کم و کاستی هایی دارد، به ویژه مقدمی که از جایی در قصه به سبب جدایی و ازدواج دوباره ، محو می گردد. بازی ملیسا ذاکری در نقش دختر جوانی معتاد و ازهم گسیخته، از امتیازات فیلم است و می توان دست کم نامزدی او را در رشته بهترین بازیگر نقش اول زن، محتمل دانست. از مایکل مدسن هم استفاده چندان مناسبی نمی گردد و آن همسایه تیپیکال آمریکایی می توانست حضور جذاب تری در قصه داشته باشد. جنس بازی آمریکایی او و بازی ایرانی اصلانی هم چندان هماهنگ نیست و آن ذوق و کنجکاوی قبلی درباره این همکاری را از بین می برد. حالا دوست دارم نظر تارانتینو را درباره بازی مدسن و این فیلم بدانم!

منبع: علی رستگار - سینما / روزنامه خبرنگاران

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا